Alternatieve wijze van geschillen beslechting

Alternatieve wijze van geschillen beslechting

U hebt een onoverkomelijk geschil; hoe lost u dat op ? Sinds de invoering van de 'rechtsstaat' en de 'trias politica', (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) is het de bedoeling dat geschillen tussen burgers worden beslist door een daartoe staatsrechtelijk bevoegde instantie, in plaats van dat men 'eigen rechter' gaat spelen.

De rechterlijke macht en het justitiële apparaat bestaan uit verschillende rechtbanken, rechters, het openbaar ministerie en de advocatuur, wiens bevoegdheden berusten op door de rechtstaat in het leven geroepen wetten en organen om in naam van het volk de geschillen tussen de staatsburgers beslechten.

Maar het kan ook anders en wel door middel van arbiters en zo genaamde 'mediators', dwz.

bemiddelaars of geschillen beslechters die geen deel uitmaken van de overheid.

In bepaalde gerechtsprocedures is er ten over staan van de rechter - voorafgaande aan de feitenlijke beslechting van het geding - een fase waarin partijen tot een akkoord kunnen komen, wat daarna door de rechtbank van kracht wordt verklaard en uitgevoerd.

In sommige landen en bepaalde soorten van gerechtsprocedures is men zelfs verplicht het geschil eerst aan een arbitrage commissie voor te leggen, alvorens zich tot de rechter te mogen wenden.

Waar berust de bevoegdheid van deze arbiters en bemiddelaars op ? Waartoe zijn ze verplicht en gehouden ? Hoe worden hun uitspraken ten uitvoer gelegd in het eigen land, binnen Europa en eventueel daar buiten ?

De Europese Commissie heeft daarom in 2004, gereviseerd in juli 2009, een Europese Gedragscode

in het leven geroepen voor arbiters en mediators in burgerlijke en commerciële geschillen en biedt een lijst van organisaties die zich verplichten aan deze code te houden. Een EU verordening is in voorbereiding.

Deze gedragsregels betreffen de bekwaamheid van arbiters, hun onafhankelijkheid, onpartijdigheid, vertrouwelijkheid en procedureregels. De Commissie houdt echter geen toezicht en staat evenmin in voor de naleving ervan. De gedragscode stelt de naleving van de nationale wetgeving niet ter zijde.

Arbitrage sluit de bevoegdheid van de rechter van het geschil kennis te nemen niet uit. Andersom echter; na de uitspraak van een rechtbank kan niet nog eens een arbitrage commissie of mediator worden aangezocht.

Arbitrage is niet gratis, maar is veelal een minder kostbare oplossing dan een gerechtsprocedure en soms is rechtsbijstand.

In vogelvlucht enkele kenmerken van arbitrage en geschillen beslechting in Nederland, België en
Spanje.

In Nederland is arbitrage onderhavig aan nationale en internationale wetgeving; dwz. Burgerlijke

Rechtsvordering en het Verdrag van New York. Alom bekend is de Nationale Ombudsman in die aangelegenheden waarbij de staat is betrokken. Zijn bevoegdheid berust op de wet en benoeming door het parlement. Zijn beslissingen zijn echter niet bindend.

Dan zijn er allerlei soorten privé-ombudsmannen, als zodanig erkend door het Ministerie van Justitie, bevoegd tot het geven 'bindend advies' en geschillen bemiddeling bij handels organizaties, in verzekeringen, huur en arbeidsconflicten, maar niet binnen het kader van strafrechtelijke conflict beslechting.

Hier is dus sprake van vrijwillige geschil beslechting op grond van een overeenkomst tussen partijen.

In Spanje wordt arbitrage en conflictbemiddeling beheerst door wet 60/2003 23.12 die zowel voorziet in regelgeving voor algmene en bijzondere arbitrage. Een normale gerechtsprocedure voorziet in de naleving van arbitrage uitspraken, wanneer dit niet vrijwillig geschiedt.

Bij arbeidsconflicten is men verplicht het conflict voor te leggen aan een speciale arbeids arbitrage commissie, alvorens men toegang verkrijgt tot de arbeidsrechter. Doet men dat niet dan verliest men in beginsel het geschil. Idem wat betreft huurconflicten.

In familierechterlijke geschillen tracht men immer een akkoord tussen partijen te bereiken wat daarna wordt bekrachtigd door de rechtbank. In bepaalde kleine strafrecht kwesties kan er bij de Juzgado de Paz een akkoord tussen de partijen worden bereikt, waarmee de overtreding wordt afgedaan.

In België, aldus de informatie beschikbaar op de website van Europese Commissie (helaas van 2005) bestaan er eveneens allerlei soorten van ombudsdiensten en niet - judiciële geschillen beslechters, mediators en verzoeningscommsissies.

Sommige van deze organisaties zijn zuivere privé organisaties. Enkelen krijgen steun van de overheid zonder hun hoedanigheid van privéorganisatie te verliezen. Andere maken deel uit van de overheid. Actuele informatie is verkrijgbaar bij de Federale Overheidsdienst Justitie. www.just.fgov.be

© Mevr. mr. drª Marian Aletta Does - 03.07.10

Deze informatie is uitsluitend als algemeen informatief bedoeld. Aan de juridische inhoud ervan kunnen geen enkele rechten worden ontleent. Wij adviseren u immer en altijd een deskundige te raadplegen omtrent uw persoonlijke rechtsituatie, daar elke rechtspositi eanders is; en uw situatie wellicht de uitzondering op de rechtsregel vormt. (general and overall disclaimer)